تجزیه و تحلیل فناوری های صنعت پتروشیمی
صنعت پتروشیمی عمدتا به سه بخش بالادستی، میان دستی و بالادستی تقسیم می شود.
بخش بالا دستی: عمدتا شامل واحدهای آمونیاک، متانول، الفین و واحدهای شبه پالایشگاهی همچون پتروشیمی بوعلی، پتروشیمی نوری و پارس می باشند.
بخش میان دستی عمدتا عبارتند از واحدهای اوره، HDPE و LDPE و LLDPE وpp و استایرین و اتیلن گلایکول، ملامین، دی اتیلن ترفتالات (PET)، نخ پلی استر POY ، الیاف پلی استر staple و چند محصول دیگر می باشند.
اما بخش پائین دستی طیف بسیار وسیعی از محصولات را در بر می گیرد که از شمارش خارج می باشند.
به ترتیب فوق محصولات بخش بالادستی خوراک حوزه میان دستی را تامین می کنند و بخش میان دستی خوراک واحدهای پائین دستی می باشند. پرحجم ترین محصول میان دستی که از پائین دست کمی برخوردار است کود اوره می باشد سالانه حدود 200 میلیون تن کود اوره در جهان تولید می شود که حدود 80 درصد آن در حوزه کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد.
الفین‌ها پر‌مصرف‌ترین محصولات پتروشیمی هستند و حدود ۷۰ درصد از کل ارزش صنعت پتروشیمی متعلق به بخش الفین و پلی الفین است. خوراک مصرفی الفین‌ها، اتان، میعانات گازی، گاز طبیعی، زغال سنگ و متانول است که تنوع خوراک و مزیت نسبی هر منطقه در تولید با یک نوع خوراک، به شدت حاشیه سودها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ۴۰درصد از تولیدات الفین در جهان از گاز اتان و ۴۰درصد دیگر از نفتا و ۲۰ درصد مابقی از سایر خوراک‌ها تامین میشود.
حدود32 درصد متانول تولیدی جهان در واحدهای فرمالدئید مصرف می شود حدود 11 درصد به عنوان سوخت و واحدهای اسید استیک وMTBEهر کدام حدود 10 درصد از متانول جهان را مصرف می کنند. مصرف متانول در واحدهای MTO رو به افزایش است و احتمالا طی چند سال آینده از 20 درصد فراتر خواهد رفت. در واحدهای MTO گاز متانول به محصولات الفینی تبدیل می شود.
مهمترین محور این تحلیل تجزیه و تحلیل اقتصادی خوراک واحد های بالادستی ذکر شده می باشد.
ارزان ترین خوراک و تکنولوژی برای تولید آمونیاک و متانول، تکنولوژی های بر پایه تبدیل گاز متان به آمونیاک یا متانول می باشند خوراک متان ارزان ترین و ماندگار ترین خوراک برای تولید دو محصول بالادستی فوق می باشد و به احتمای قوی تا چند دهه آینده این مزیت نسبی برای خوراک متان باقی خواهد ماند. اما برای تولید الفین ها تنوعی از خوراک ها وجود دارد که در رقابت با یکدیگر می باشند.
همانگونه که بیان گردید واحدهای الفینی دارای زنجیره ارزش بسیار گسترده و بیشماری می باشند و بخش قابل توجهی از صنعت پتروشیمی جهان را به خود اختصاص داده اند. چند فناوری و تکنولوژی برای تولید الفین وجود دارد که در این تحلیل هر یک از آنها را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهیم.
- واحدهای الفین با خوراک اتان:
- واحدهای الفین با خوراک مایع:
- واحدهای PDH
- واحدهای MTO
- واحدهای COTC
- در واحدهای الفینی درمرحله اول حدود 50 درصد کانورژن(تبدیل اتان به اتیلن) وجود دارد ودر چند مرحله گردش مجموعا حدود 86 درصد گاز اتان به اتیلن می شود. برای احداث واحد الفین یک میلیون تنی در ایران به حدود 600 میلیون یورو سرمایه گذاری نیاز است. حاشیه سود این واحدها بالاست و اصل سرمایه گذاری در مدت حدود 5 سال بازگشت خواهد شد.
- واحدهای الفین با خوراک مایع: هزینه سرمایه گذاری چنین واحدی با ظرفیت یک میلیون تن حدود 750 میلیون دلار می باشد وکانورژن محصولات ارزشمند اتیلن و پروپیلن حدود 50 درصد است سایر محصولات عبارتند از بنزین پیرولیز، بوتان و بوتادین و سایر محصولات کم ارزش؛ حاشیه سود این واحدها پائین تر از ده درصد است و به دلیل عدم توجیه اقتصادی طی 20 سال گذشته هیچ واحد الفین خوراک مایع در ایران احداث نشده است. در صورت کاهش قیمت نفت به حدود 30 دلار در بشکه و در نتیجه کاهش قیمت خوراک مایع حاشیه سود این واحدها تا حدودی افزایش خواهد یافت.
- واحدهای PDH: در این واحدها گاز پروپان به محصول ارزشمند پروپیلن تبدیل می شود. برای احداث واحد PDH با ظرفیت یک میلیون تن نیاز به حدود 850 میلیون یورو سرمایه گذاری می باشد. کانورژن این واحدها در مرحله اول حدود 36 درصد است اما در نهایت حدود 86 درصد خوراک پروپان به پروپیلن تبدیل میشود. حاشیه سود این واحدها نسبتا مناسب است و اصل سرمایه در مدت حدود 5 سال بازگشت می شود. این واحدها به قیمت خوراک پروپان حساس می باشند و چنانچه قانون تخفیفات پلکانی برای خوراک پروپان اجرایی شود احداث واحدهای PDH در ایران بسیار جذاب خواهد بود.
- واحدهای MTO: در این واحدها گاز متان به متانول و گاز متانول به الفین (اتیلن و پروپیلن) تبدیل می شود. حجم سرمایه گذاری برای احداث واحد 650 هزار تنی MTO حدود یک میلیارد دلار می باشد اما با نگاه بلند مدت با توجه به خوراک ارزان متان و عدم نگرانی از کمبود خوراک در آینده واحدهای MTO با نگاه بلند مدت از حاشیه سود مناسبی برخوردار می باشند و چنانچه دولت قانون تخفیفات پلکانی را با هدف ایجاد جذابیت برای سرمایه گذاران به خوبی اجرایی نماید امکان احداث تا ده واحد MTO در ایران وجود دارد.
- واحدهای COTC: تبدیل نفت خام به محصولات پتروشیمی؛ این تکنولوژی چند سالی است که توسط شرکتهای عربستانی و چینی و برخی شرکتهای طراز اول مطالعاتی در حال مطالعه، تکمیل و پیگیری می باشد و تا کنون توانسته اند با این تکنولوژی بین 40 تا 50 درصد نفت را به محصولات شیمیایی و پتروشیمیایی تبدیل نمایند. این تکنولوژی به دلیل حجم سرمایه گذاری بسیار بالا و ظریب تبدیل کم و وابستگی شدید به توسعه فناوری هنوز در سایر کشورها اجرایی نشده اما چنانچه بتوانند برنامه رساندن کانورژن محصولات ارزشمند به بالای 60 درصد را محقق نمایند با توجه به کاهش قیمت نفت از یک دهه آینده این تکنولوژی می تواند بسیار مهم و تحول ساز در صنعت پتروشیمی باشد. حجم سرمایه گذاری در این مجتمع های عظیم بسیار بالاست و با حدود 26 میلیارد دلار سرمایه گذاری، قادرند روزانه 750 هزار بشکه نفت خام را با ضریب تبدیل 50درصد به محصولات شیمیایی و پتروشیمیایی تبدیل نمایند.
با کاهش مصرف نفت خام در حوزه حمل ونقل گرایش شرکتهای بزرگ تولید کننده نفت سرمایه گذاری جهت توسعه فناوری COTC خواهد بود تا بتوانند از این طریق ضمن ایجاد بازار برای فروش نفت خام ارزش افزوده بالاتری در آن مقطع برای نفت خام ایجاد نمایند.
ممکن است طی یک دهه آینده تکنولوژی COTC بین 10 تا 15 درصد نفت تولیدی جهان را جذب خود نماید.
منبع: ندای هموطن
دیدگاه شما