اشخاص حقوقی به ویژه اشخاص حقوقی عمومی مانند دولت و سازمان‌های دولتی که از بودجه دولتی استفاده می‌کنند ملزم به رعایت ضوابط و معیارهای گوناگونی هستند که یکی از آن‌ها محدودیت‌های مربوط به لزوم انتخاب طرف قرارداد است. در این بین مناقصه از مهم‌ترین فرایندهای قانونی جهت انتخاب طرف قرارداد در معاملات دولتی به شمار می‌رود.
اشخاص حقوقی می‌توانند از طریق سایت ملی مناقصات کشور از آخرین مناقصه ها اطلاع یافته و ضمن بررسی شرایط مناقصه در صورت داشتن شرایط لازم در مهلت زمانی مقرر در آن شرکت و اسناد خود را به طور کامل ارسال کنند. شرکت در مناقصات از سوی مناقصه گر و برگزاری و ارزیابی مناقصات از سوی مناقصه گزار دربرگیرنده شرایطی است که طبق مفاد قانون برگزاری مناقصات می‌بایست رعایت شوند. در این مقاله به شرایط مناقصات دولتی در ایران می‌پردازیم.
قوانین مناقصات دولتی در ایران
قانون برگزاری مناقصات دولتی در ایران شامل 30 ماده است. آیین نامه اجرایی ماده 12 این قانون شامل 29 ماده و آیین نامه نظام مستندسازی و اطلاع رسانی مناقصات در 30 ماده تکمیل شده است. از ماده های قانون برگزاری مناقصات می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- کاربرد
- تعاریف
- طبقه بندی معاملات
- طبقه بندی انواع مناقصات
- کمیسیون مناقصه
- وظیفه کمیسیون مناقصه ها
- هیأت رسیدگی به شکایات
- وظایف هیأت رسیدگی به شکایات
- فرایند برگزاری مناقصات
- تأمین منابع مالی
- روش‌های انجام مناقصه
- ارزیابی کیفی مناقصه گران
- فراخوان مناقصه
- اسناد مناقصه
- ترتیب تهیه و تسلیم پیشنهادها
- شرایط تسلیم و تحویل پیشنهادها
- توزیع و تشریح اسناد
- گشایش پیشنهادات
- ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادات
- ارزیابی مالی و تعیین برنده مناقصه
- انعقاد قرارداد
- شرایط ارسال اسناد و مکاتبات
- مستندسازی و اطلاع رسانی
- تجدید و لغو مناقصه
- نحوه رسیدگی به شکایات
- نحوه برگزاری مناقصه محدود
- ترک تشریفات مناقصه
- ترکیب هیأت ترک تشریفات مناقصه
- موارد عدم الزام به برگزاری مناقصه
- نسخ قوانین
مناقصه در آیین نامه معاملات دولتی ایران
آیین نامه معاملات دولتی شامل 29 ماده است که از ماده 2 تا 29 به موضوع مناقصات دولتی پرداخته شده است. موضوعاتی چون روش اجرای مناقصه، آگهی مناقصه در مناقصه عمومی، دعوت نامه در مناقصه محدود، کمیسیون ارزیابی فنی و بازرگانی و ... در آیین نامه معاملات دولتی مورد بررسی قرار می‌گیرد. در آیین نامه شرایط تشریفات مناقصه به تشریفات فراخوان مناقصه، مفاد فراخوان مناقصه، انتشار فراخوان، تشریفات برگزاری مناقصه و ... پرداخته می‌شود. اشخاص حقوقی می‌توانند جهت اطلاع از مناقصات دولتی و شرایط برگزاری آن‌ها و کسب اطلاعات لازم به سامانه مناقصه الکترونیکی دولت مراجعه نمایند و ضمن آگاهی از شرایط در صورت وجود توانمندی های لازمه در مناقصات شرکت نمایند.
انواع معاملات در مناقصات دولتی
معاملات دولتی از لحاظ مبلغ به سه دسته تقسیم می‌شوند که عبارتند از:
- معاملات جزیی یا کوچک
- معاملات متوسط
- معاملات عمده و بزرگ
معاملات کوچک از سقف بیست میلیون ریال کمتر هستند. معاملات متوسط از 10 برابر سقف معاملات کوچک یعنی دویست میلیون ریال کمتر هستند و معاملات بزرگ از 10 برابر سقف معاملات کوچک یعنی دویست میلیون ریال بیشتر است. در معاملات عمده و بزرگ دولتی به انجام مناقصه نیاز خواهد بود. طبق ماده 9 فرایند برگزاری مناقصات پس از تأمین منابع مالی مناقصه گزار، نوع مناقصه از نوع عمومی یا محدود یا تک مرحله ای و دو مرحله ای بودن مناقصه مشخص می‌شود، اسناد مناقصه تهیه شده و ارزیابی کیفی مناقصه گران انجام می‌شود. پس از فراخوان مناقصه و ارزیابی پیشنهادات انجام شده و در انتها برنده مناقصه تعیین و با او قرارداد عقد می‌گردد.
مناقصات عمومی و محدود دولتی
مناقصات عمومی مناقصاتی هستند که دولت جهت دعوت اشخاص حقوقی برای حضور در این مناقصه فراخوان عمومی از طریق روزنامه‌های کثیرالانتشار و یا رسانه‌های جمعی اعلام می‌شود. در مناقصات محدود برای شرکت‌ها و اشخاص حقوقی برای حضور در مناقصات دعوتنامه ارائه می‌گردد. در معاملات دولتی بزرگ فهرست مناقصه گران توسط مراجع ذی‌صلاح دولتی ارائه شده و در تهیه آن اصل رقابت بین مناقصه گران صلاحیت دار رعایت شده است. حداکثر این فهرست می‌بایست دو سال قبل تهیه شده باشد. برای مثال جهت شرکت در مناقصات شهرداری رفسنجان فهرستی کوتاه از مناقصه گران صلاحیت‌دار وجود داشته و برگزاری مناقصه با دعوت از این فهرست محدود انجام می‌پذیرد.
ارزیابی مالی و تعیین برنده مناقصه
در مناقصات دولتی مناقصه گری که مناسب ترین قیمت را پیشنهاد داده باشد انتخاب می‌شود و برنده دوم مناقصه زمانی انتخاب می‌شود که تفاوت قیمت وی با برنده اول از مبلغ تضمین کمتر باشد. حتی پس از باز شدن پاکات قیمت کمیسیون مناقصه در صورت نیاز می‌تواند بررسی را به کمیته فنی و بازرگانی ارجاع داده و این کمیته موظف است ظرف دو هفته ارزیابی خود را به کمیسیون مناقصات اعلام نمایند.
تضمین ارائه شده توسط مناقصه گران برای مناقصه گرانی که در اولویت اول و دوم قرار گرفته‌اند نگهداری شده و تضامین سایر مناقصه گران به آن‌ها پرداخت می‌گردد.
مستندسازی و اطلاع رسانی مناقصات
دولت می‌بایست بانک اطلاعاتی مربوط به مناقصات را ایجاد و اطلاعات و اسناد مورد نظر را در آن ذخیره نماید. از جمله اطلاعاتی که دولت می‌بایست در این پایگاه داده اطلاع رسانی کند عبارتند از:
- فراخوان مناقصه
- نام اعضای کمیته مناقصات، نام مناقصه گران و مشخص کردن نام حضار در جلسه برگزاری مناقصه
- خلاصه‌ای از اسناد مناقصه
- مراحل ارزیابی مناقصه گران و ارائه نتایج ارزیابی
- نام و مشخصات برنده یا برندگان مناقصات
دیدگاه شما