موضوع نیازمندی کشور به بنزین (تولیدی و یا وارداتی) برای دشمنان جمهوری اسلامی آنقدر از اهمیت برخوردار بوده که ما را تحریم کردند اما با خودکفایی در این باره توطئه آنها خنثی شد.
دولتمردان و اقتصاددان اذعان دارند ثبات یا افزایش قیمت بنزین به سرعت روی قیمت دیگر کالاها و خدمات اثر مستقیم می‌گذارد و به همین دلیل قوای مجریه و مقننه در این باره باید با دقت نظر و کار کارشناسی همراه اقدامات خود را منطبق کنند.
دور اول سهمیه بندی بنزین در دولت احمدی نژاد آغاز شد و دور دوم آن در دولت روحانی و از 24 آبان سالجاری؛ دولت روحانی معتقد است که درآمدهای نفتی کاهش پیدا کرده و قاچاق فرآورده‌های سوخت افزایش پیدا کرده است و از همین رو چاره‌ای جز اجرای این سیاست ندارد.
برای بررسی ابعاد مختلف این موضوع با علی بختیار 46 ساله نماینده مردم گلپایگان و عضو کمیسیون انرژی مجلس دهم گفت‌وگو کردیم. او همچنین عضو ناظر مجلس در شورای عالی انرژی است.
او می‌گوید که بین 10 تا 20 میلیون لیتر در هر روز بنزین و گازوئیل از کشورمان قاچاق می‌شود که درصد قابل توجهی از آن مربوط به گازوئیل است که دولت می‌تواند از محل تولید تا عرضه، خودروی های حامل این فرآورده را کنترل کرده و خارج از آن را قاچاق به حساب آورد.
وی همچنین می‌افزاید که مجلس بارها در جلسات استمزاجی مخالفت خود را با افزایش نرخ بنزین اعلام کرده بود به طوری که وکلای مردم در قوه مقننه به قیمت 1500 و 2500 تومانی رای منفی داده بودند.
این عضو کمیسیون انرژی معتقد است که مجلس با مصوبه‌ای دولت را مکلف به توسعه زیرساخت‌های CNG کرده بود که اگر عملیاتی شده بود در شرایط فعلی که سهمیه‌بندی بنزین صورت گرفته و نرخ آن افزایش یافته است کمک حال بود.
بختیار همچنین خاطرنشان کرد: مردم از اقدام اخیر و غیر کارشناسی سران قوا در افزایش بهای هر لیتر بنزین ناراحت هستند و حتی می‌گویند یارانه نمی‌خواهند و همان رقمی که دولت می‌خواهد به مردم یارانه بدهد را به دولت می‌دهند به شرطی که نرخ بنزین به شرایط قبل از گرانی باز گردد.
وی درباره آثار مترتب گرانی بنزین در جامعه می‌گوید در شرایط فعلی ما با 2 تورم مواجه هستیم که تورم اول ناشی از افزایش قیمت بنزین و آثار روانی در کالاهای اساسی است و تورم دوم هم ایجاد نقدینگی بسیار بالاست که خود آن هم تورم جدید است.
او درباره فروش یک میلیون بشکه نفت در روز که دولت در لایحه بودجه سال 99 آورده است می‌افزاید که این اعداد و ارقام واقع‌بینانه نیست و باید این عدد از یک میلیون به 500 هزار بشکه تقلیل پیدا کند زیرا منطقی‌تر است.
بختیار معتقد است که میزان بشکه نفت فروخته شده در سالجاری نیز مطابق با عدد مندرج در قانون بودجه نیست به طوری که عنوان شده 18 میلیارد و 250 میلیون دلار از صادرات نفت و 4 میلیون دلاری از صادرات گاز برای سال آینده در نظر گرفته شده است که ارقام واقعی نبوده و آرمانگرایانه است که می‌تواند ما را در سال آینده با کسری بودجه شدیدی مواجه کند.
وی همچنین می‌گوید که مشکل لایحه بودجه سال 99 این است که تقریبا دست‌نیافتنی است و مجلس برای واقعی کردن آن کار سختی را در پیش دارد.
متن کامل گفت‌وگو با وی به شرح ذیل است:
فارس: تصور افکار عمومی از اجرای سهمیه‌بندی بنزین حجم زیاد قاچاق آن است؛ آیا این نظر صحیح است؟ آیا دولت نمی‌تواند با ابزارهای کنترلی جلوی این قاچاق را بگیرد؟
بختیار: درباره قاچاق سوخت باید بگویم که بخش اعظمی از قاچاق سوخت در حوزه گازوئیل است نه در حوزه بنزین و این تصور افکار عمومی مبنی براینکه حجم زیادی از بنزین کشور قاچاق می‌شود اشتباه است.
سهم قاچاق گازوئیل بیشتر از بنزین است
اعداد و ارقامی که برای قاچاق سوخت در کشور مطرح می‌شود بین 10 تا 20 میلیون لیتر در حوزه گازوئیل و بنزین است که قاچاق گازوئیل به دلیل اختلاف قیمت بالایی که با کشورهای همسایه دارد از سوی قاچاقچی‌ها با استقبال بیشتری برای حمل‌ونقل آن مواجه است.
نحوه حمل گازوئیل قاچاق هم بسیار راحت‌تر از بنزین قاچاق است چرا که کامیون‌ها و کامیونت‌ها و تانکرهایی که حامل گازوئیل قاچاق در نقاط مرزی هستند اقدام به قاچاق می‌کنند.
دولت می‌تواند از نقطه اصلی تولید گازوئیل یعنی پالایشگاه تا نقاط عرضه به مردم را کنترل کند اما متأسفانه قاچاق بنزین و گازوئیل بین پالایشگاه تا رسیدن به جایگاه رخ می‌دهد.
فارس: مجلس برای اصلاح قیمت بنزین چه کاری کرد؟ چرا پیشنهاد و برنامه و طرح ندادید؟ چرا تجارب سهمیه‌بندی سوخت در سال‌های گذشته به یکباره نادیده انگاشته شد؟
بختیار: برای جلوگیری از قاچاق سوخت راهکاری را مجلس ارائه داد که اگر دولت آن را اجرایی می‌کرد وضعیت امروز را شاهد نبودیم که سران قوا تصمیمی عجولانه به منظور آغاز سهمیه‌بندی بنزین و گران کردن آن بگیرند. اما چون ما از مقام معظم رهبری تبعیت کامل را داریم طرح‌های سه فوریتی و دو فوریتی را برای اصلاح این اقدام کنار گذاشتیم.
پیشنهادات بنزینی مجلس 4 ماه پیش از اجرای سهمیه‌بندی
راهکاری که مجلس ارائه داد آن بود که کارت سوخت بدون محدودیت احیا شود که این راهکار حدود 4 ماه پیش ارائه شده بود و در مورد آن تصمیم‌گیری کرده بودیم که کارت سوخت بدون آنکه محدودیتی برای مردم ایجاد کنیم را احیا کنیم. ضمن اینکه معنای این کار آن بود اگر فردی به صورت میانگین و روزانه 5 و یا 10 هزار لیتر بنزین یا گازوئیل دریافت می‌کرد معنایش قاچاق کردن بود.
این در حالی است که اگر یک فرد خودرویی داشته باشد که در هر 100 کیلومتر 20 لیتر مصرف کند و شبانه‌روز هم خودرویش روشن باشد و در طول 24 ساعت تردد کند به این حجم از بنزین نیاز ندارد و به نظر می‌رسد که آن فرد در حال قاچاق سوخت است.
مخالفت مجلس با بنزین 1500 و 2500 تومانی؛ تصمیم دولت درباره بنزین 300 هزار تومانی
اگر این سامانه احیا می‌شد می‌توانستیم آمار تولید، مصرف و توزیع را مدیریت کنیم و قابل ردیابی باشد که با رأی‌گیری استمزاجی این موضوع در مجلس به تصویب نمایندگان رسید و در همان روز که این پیشنهاد رأی لازم را آورد نمایندگان با افزایش قیمت بنزین مخالفت کردند و حتی نمایندگان به افزایش نرخ بنزین به 1500 و 2500 تومان هم رأی ندادند در حالیکه ما امروز بنزین 3 هزار تومانی را مشاهده می‌کنیم و متأسفانه بنای دولت آن است چون مجلس به بنزین 1500 تومانی و 2500 تومانی رأی نداده است ما نرخ بنزین را بالاتر برده و 3 هزار تومان کنیم.
دومین پیشنهاد آن بود که باید سی‌ان‌جی در کشور توسعه پیدا کند چرا که این موضوع تصمیم کاملاً عاقلانه‌‌ای محسوب می‌شود زیرا ما اولین کشوری هستیم که هم تکنولوژی سی‌ان‌جی را داریم و هم خودروهای سی‌ان‌جی‌سوز را در اختیار داریم ضمن اینکه خودروسازان ما هم آمادگی لازم را برای تولید خودروهای ویژه سی‌ان‌جی‌سوز دارند. همچنین جایگاه‌های سوخت سی‌ان‌جی ایجاد کرده و می‌توانیم نسبت به توسعه آن اقدام کنیم.
فارس: وقتی وضعیت ذخیره CNG در کشور خوب است و زیر ساخت‌های آن از سال‌های گذشته مهیا است چرا دولت در ابتدا به سمت توسعه آن نرفت و در مرحله بعد بهای بنزین را افزایش دهد؟ وقتی می‌توانیم از این نعمت خدادادی استفاده کنیم چرا خود را محروم کردیم و آن طور که باید و شاید به آن بها ندادیم؟
بختیار: دولت در زمینه پرداختن به موضوع سی‌ان‌جی کوتاهی کرده است و همین اقدام قوه مجریه باعث شد که خیلی از خودروهای دوگانه سوز به جای آنکه گاز دریافت کنند بنزین زده و می‌گفتند که قیمت سی‌ان‌جی از بنزین گران‌تر است در صورتی که می‌توانستیم با اعمال تدابیر لازم و رفع مشکلات این بخش نسبت به توسعه سی‌ان‌جی در کشور اقدام کنیم.
اگر دولت CNG را توسعه داده بود نیازی به گران کردن بنزین نداشتیم
دولت باید با کاهش کارمزدهای سی‌ان‌جی در جایگاه‌ها پیش از آغاز سهمیه‌بندی بنزین شرایط را به سمتی سوق می‌دهد که استقبال از سی‌ان‌جی در کشور گسترش زیادی پیدا کند. همچنین جایگاه‌های سوخت سی‌ان‌جی در کشور باید پیش از سهمیه‌بندی بنزین توسعه پیدا می‌کرد این در حالی است که در بسیاری از نقاط کشور شرکت ملی گاز در زمینه تأمین گاز جایگاه‌های سوخت اهمال کرده است.
مجلس به توسعه سی‌ان‌جی در کشور رأی داده و با توجه به شرایط اقتصادی کشور این موضوع می‌توانست بسیاری از مشکلات اقتصادی فعلی را حل و فصل کند و نیازی به سهمیه‌بندی بنزین و گران کردن آن نبود که در پی آن تورم افسارگسیخته و اعتراضات و اغتشاشات متعددی را شاهد باشیم.
فارس: مردم از اقدام اخیر دولت در گران کردن بهای بنزین ناراحت هستند؛ چرا دولت به پیشنهادات و نظرات بنزینی مجلس بی توجهی کرد؟
بختیار: وقتی نمایندگان مجلس که تخصص‌های مختلفی را در طول سال‌های متمادی کسب کرده و تعداد زیادی از آنها از مدیران و مسئولان سابق محسوب می‌شوند در نشست‌های متعدد با مردم نظرات آنها را شنیده‌اند با افزایش قیمت بنزین مخالفت کرده‌اند چرا باید سران قوا در این زمینه تصمیمی اتخاذ کنند که منجر به بروز اعتراضات زیادی شود.
مردم شهرستان و روستا حاضرند به دولت یارانه بدهند اما بنزین گران نشود
آقای روحانی در بین مردم حضور ندارند و مانند نمایندگان مجلس به شهر، شهرستان، بخش و روستا مراجعه نمی‌کند که درد مردم و مشکلات آنها چیست؟ وقتی دامداری‌ها در سطح مزارعه مشکلات خاصی دارند که نه می‌توان به آنها گاز رساند و نه سوخت برای آنها تأمین کرده‌ایم آنها بیاد برای گذران زندگی خود چه کار کنند؟
وقتی بعضی از مردم در روستاها بعد از گران شدن بنزین و اجرای سهمیه‌بندی آن با مشکلات عدیده‌ای مواجه شده‌اند به نمایندگان مجلس می‌گویند که دولت به ازای هر فرد در طول هر ماه 45 هزار تومان یارانه می‌دهد و ما روستاییان حاضریم این یارانه را دریافت نکرده و ماهی 45 هزار تومان هم به دولت بدهیم به شرطی که دولت دست از سرمان بردارد؛ معنای این حرف روستاییان آن است که تصمیمات مختلف و اشتباهات اقتصادی زیادی از سوی دولت اتخاذ شده است.
بیشترین پیشرفت در 40 سال اخیر مربوط به گرانی تدریجی بنزین است
مردم کشور، نظام و رهبری را دوست دارند و برای ادامه راه جمهوری اسلامی هزینه داده و شهید و جانباز داده‌اند و وقتی تعداد زیادی از خانواده‌های شهدا و ایثارگران از اقدامات دولت ناراحت هستند نشان‌دهنده تحت فشار بودن آنها است و اقتصاد و معیشت خانواده‌شان تحت الشعاع قرارگرفته و نمی‌توانند زندگی‌شان را اداره کنند.
بهترین شرایطی که در طول 40 سال بعد از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی تجربه کرده‌ایم و مربوط به افزایش نرخ بنزین و حامل‌های انرژی بوده است مربوط به زمانی است که این افزایش به صورت تدریجی بوده است.
فارس: تورم افزایش اخیر بنزین چقدر است؟ آیا به سمت منفی شدن اقتصاد پیش خواهیم رفت؟
بختیار: طبق مصوبه قانون برنامه دوم توسعه کشور سالانه 20 درصد و در قانون برنامه سوم هر سال 10 درصد نرخ حامل های انرژی افزایش پیدا کند؛ اما مجلس هفتم طرح تثبیت قیمت‌ها را مطرح کرد و جلوی افزایش 10 درصدی حامل‌های انرژی را گرفت و متأسفانه منجر به افزایش یارانه پرداختی دولت در این بخش شد؛ همان نمایندگان مجلس هفتمی که به این موضوع رأی داده بودند در مجلس هشتم طرح هدفمند کردن یارانه مصوب کردند که قیمت بنزین از 70 تومان در هر لیتر به 700 رسید که همین موضوع توانست آثار تورمی شدیدی را در پی داشته باشد و رشد اقتصادی کشورمان منفی شده و وضعیت معیشتی بسیار نامطلوبی را برای مردم به ارمغان بیاورد.
تورم 2 درصدی در کشور به ازای هر 100 درصد گرانی بنزین
تصمیم اخیر سران قوا در اجرای سهمیه‌بندی بنزین و گران شدن هر لیتر آن می‌تواند چند مشکل را برای ما به وجود آورد؛ مشکل اول آن است که نقدینگی که برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر جامعه در نظر بگیریم منجر به ایجاد تورم وحشتناک در کشور خواهد شد، مشکل دوم آن است که ما برای بنزین مرکز پژوهش‌های مجلس مدل اقتصادسنجی که در نظر داشتیم برای بودجه سال 99 در نظر بگیریم مشخص شد که به ازای هر 100 درصد افزایش قیمت بنزین حداقل 2 درصد نرخ تورم را افزایش خواهد داد.
فارس: آثار تورمی افزایش بهای بنزین چقدر است؟ راهکار حمایت از مردم چیست؟
بختیار : امروزه ما با دو تورم مواجه هستیم که تورم اول ناشی از افزایش قیمت بنزین است که آثار روانی در کالاهای اساسی دارد و تورم دوم هم آن است که نقدینگی بسیار بالایی ایجاد شده که می‌تواند تورم بسیار بالایی را در کشور رقم بزند.
مخالفت چند باره مجلس با افزایش بهای بنزین در رای‌های استمزاجی
تصمیم اخیر در گران کردن بنزین کاملاً ناپخته بوده و به جای آنکه نمایندگان مجلس در این باره مورد مشورت قرار گیرند و درباره آن بحث و تبادل‌نظر و کار کارشناسی شود و کمیسیون‌های تخصصی اقدامات اساسی در این باره انجام دهند اما مجلس به هیچ وجه از این موضوع مطلع نبوده است در حالیکه ما در رأی‌های استمزاجی پیش از آن چندین بار با افزایش نرخ بنزین و افزایش نرخ حامل‌های انرژی مخالفت کرده بودیم.
ما ضد آن نیستیم که کشور اداره نشود بلکه ما معتقد به اداره و مدیریت خوب کشور هستیم و بنا داریم هم کشور اداره شود و هم مردم در رفاه نسبی قرار داشته باشند ضمن اینکه به هیچ وجه هم مخالف آن نیستیم که به مردم پول داده شود ولی گرانی اخیر بنزین در جهت حمایت از اقشار آسیب‌پذیر جامعه محسوب نمی‌شود.
ای کاش روحانی افزایش بهای بنزین را به رفراندوم می‌گذاشت
وقتی آقای روحانی در سخنرانی اخیر در یزد و سخنرانی 22 بهمن سال گذشته بحث رفراندوم را مطرح کرد ای کاش پیشنهاد افزایش نرخ بنزین را در رفراندوم مطرح می‌کرد و از مردم سؤال می‌کرد که آیا موافق هستند قیمت بنزین افزایش پیدا کند و به ازای آن به مردم یارانه پرداخت شود. یا در سؤال بعدی می‌توانستند از مردم بپرسند که دولت بنای افزایش قیمت بنزین را ندارد و یارانه‌ای را هم به مردم نمی‌دهد.
نمایندگان مجلس که با مردم نشست و برخاست می‌کنند و با آنها طرف هستند می‌دانند که حتماً نظر مردم آن بود که یارانه نمی‌خواهند به شرط اینکه قیمت بنزین هم افزایش پیدا نکند.
در نشست‌های مختلف بعد از گران شدن بنزین به وزارت نفت فشار آورده‌ایم و آنها هم قبول کردند که باید سی‌ان‌جی در کشور توسعه پیدا کند و حتی نشست‌هایی هم با مسئولین انجمن صنفی سی‌ان‌جی در کشور داشته‌ایم و با مدیرعامل شرکت ملی گاز نشست هم داشته‌ایم.
کشور پیش از سهمیه‌بندی بنزین و افزایش نرخ هر لیتر آن در حال سامان یافتن امور و پیشرفت اقتصاد بود اما متأسفانه به یکباره در اثر تصمیم غلطی که اتخاذ شد کل کشور را به سمت نابسامانی سوق دادند.
فارس: آیا 2 نرخی بودن بنزین نمی‌تواند فسادزا باشد؟ وقتی اجرای این روش در سال‌های گذشته نشان داد که برخی از این تصمیم سوءاستفاده می‌کنند چرا مجددا این سیاست را به کار گرفتیم؟
بختیار: باید تلاش کنیم در لایحه بودجه سال 99 اثرات وضعی گرانی بنزین و افزایش نرخ اجناس و کالاها را بگیریم.
2 نرخی بودن بنزین در شرایط فعلی و تورم ایجاد شده و همچنین تورم سال آینده جای نگرانی زیادی دارد. ضمن اینکه 2 نرخی بودن بنزین هم می‌تواند موجب فساد شود.
بنزین 2 نرخی فسادزاست
یکی از نگرانی‌های مجلس با توجه به تجارب گذشته درباره 2 نرخی بودن بنزین و 2 نرخی بودن نرخ ارز و دیگر حامل‌های انرژی آن بود که فساد موجود می‌تواند بحران‌زا و باعث ایجاد رانت شود.
ما متأسفانه تجربیات ناموفق این چنینی در طول 40 سال اخیر کشور در امور اقتصادی داشته‌ایم و نباید مجدداً همان راه اشتباه گذشته را تکرار کنیم.
در سالجاری که تحریم‌های ظالمانه آمریکا با شدت فراوان علیه کشورمان وجود داشت اما کشور به سمت ساماندهی امور پیش می‌رفت اما اتخاذ تصمیمات غلط نظیر افزایش یکباره نرخ بنزین تبعات بسیاری را برای کشور در پی دارد.
فارس: میزان فروش نفت و گاز در لایحه بودجه سال 99 چگونه است؟ آیا درآمدهای پیش بینی شده دولت قابل حصول است؟
بختیار: فروش یک میلیون بشکه نفت در روز که دولت در لایحه بودجه سال 99 آورده است واقع‌بینانه نیست ضمن اینکه تقلیل این عدد از یک میلیون به 500 هزار بشکه منطقی‌تر است و باید مابقی بودجه مورد نیاز را از درآمدهای دیگری به غیر از نفت همچون مالیات بدست آورد.
کسری شدید بودجه در سال 99 به دلیل ارقام آرمانگرایانه دولت
میزان بشکه نفت فروخته شده در سالجاری نیز مطابق با عدد مندرج در قانون بودجه نیست به طوری که عنوان شده 18 میلیارد و 250 میلیون دلار از صادرات نفت و 4 میلیون دلاری از صادرات گاز برای سال آینده در نظر گرفته شده است که ارقام واقعی نبوده و آرمانگرایانه است که می‌تواند ما را در سال آینده با کسری بودجه شدیدی مواجه کند.
مشکل لایحه بودجه سال 99 این است که منابع آن تقریبا دست‌نیافتنی است لذا مجلس برای واقعی کردن آن کار سختی را در پیش دارد. /فارس
دیدگاه شما