کدام عدد فشار خون نیاز به توجه بیشتری دارد؟

عدد بالا یا اول فشار خون سیستولی را نشان می‌دهد، یعنی مقدار فشار خون درون شریان‌ها در هنگامی که قلب منقبض می‌شود. عدد پایین یا دوم (که همیشه پایین‌تر است) فشار خون دیاستولی را نشان می‌دهد که فشار درون شریان‌ها در هنگام مرحله استراحت میان دو تپش قلب است.

هم فشار خون سیستولی یا حداکثر و فشار خون دیاستولی یا حداقل اهمیت دارند. بر اساس آخرین راهنمای انجمن قلب آمریکا، هنگامی که فشار خون سسیتولی فرد بین ۱۲۰ تا ۱۲۹ میلی‌متر جیوه باشد، آن فرد دارای «فشار خون بالا رفته» است. هنگامی که فشار خون سیستولی فرد به ۱۳۰ میلی‌متر جیوه یا بالاتر می‌رسد یا فشار خون دیاستولی او ۸۰ میلی‌متر جیوه یا بالاتر است، آن فرد دچار «بیماری پرفشاری خون یا فشار خون بالا» است.

طبقه‌بندی فشار خون در بزرگسالان (بر حسب میلی متر جیوه)

اغلب افراد دارای فشار خون بالا به به نوع «اولیه» یا «اساسی» پرفشاری خون مبتلا هستند، یعنی بدون اینکه وجود یک بیماری زمینه‌ساز معین یا مصرف دارو یا ماده معینی فشار خونشان بالا است. پرفشاری خون اولیه می‌تواند هم فشار خون سیستولی و هم فشار خون دیاستولی را بالا ببرد. اما گاهی به خصوص در افراد سالمند، این فشار خون سیستولی است که عمدتا بالا رفته است: این نوع پرفشاری خون را «پرفشاری خون جداگانه سیستولی» می‌نامند.

اما این نوع پرفشاری خون چگونه به وجود می‌آید؟ با افزایش سن شما، شریان‌هایتان خاصیت ارتجاعی‌ و کشسانی‌شان را از دست می‌دهند و این شریان‌های سفت‌شده کمتر می‌توانند با امواج خون که به درونشان رانده می‌شود، تطبیق کنند. جریان خون با فشار بالا درون شریان‌ها به لایه درونی آنها آسیب می‌زنند و ایجاد پلاک‌های مملو از کلسترول روی آنها را شتاب می‌بخشد.خود ایجاد پلاک‌ها باعث سفت‌تر شدن شریان‌ها و باریک‌ شدن آنها می‌شود و به ایجاد عارضه «تصلب شرایین» می‌انجامد.

 از آنجایی حجم مشابهی از خون اکنون باید از درون رگی با قطر کوچکتر عبور کند، فشار خون سیستولی (فشار خون هنگام راندن خون از قلب به درون شریان‌ها) بالا می‌رود، اما فشار خون دیاستولی (فشار خون در مرحله استراحت قلب) تغییری نمی‌کند یا به تدریج افت می‌کند. در برخی از افراد دچار «پرفشاری خون جداگانه سیستولی»‌، فشار خون دیاستولی ممکن است تا حد ۵۰ یا حتی ۴۰ سقوط کند.

اغلب بررسی‌ها رابطه میان افزایش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی به خصوص سکته مغزی را با فشار خون بالای سیستولی در مقابل فشار خون بالای دیاستولی نشان داده‌اند. اما یک بررسی درازمدت ۸ ساله در بیش از ۱.۳ میلیون نفر بزرگسال  که نتایج آن در سال ۲۰۱۹ منتشر شد، نشان داد با اینکه بالا بودن فشار خون سیستولی اثر بیشتری از لحاظ دچار شدن به بیماری قلبی و عروقی دارد، بالا بودن فشار خون دیاستولی نیز بدون توجه به اینکه فشار خون سیستولی چقدر باشد، در این مورد موثر است.

هنگامی که فشار خونتان را در خانه اندازه می‌گیرید، در جایی راحت که پشتی مناسبی دارد، بنشینید، کف پاهایتان را روی زمین بگذارید و بازویتان را در حالیکه کف دستتان را رو به بالا است، روی یک میز قرار دهید. اگر لازم است، زیر بازویتان یک بالش بگذارید تا آرنجتان در سطح قلبتان قرار گیرد.