«صف‌های فروش دلار» و «نبود خریدار برای دلارهای خانگی» تقریبا جملات مشترک همه خبرها و گزارش‌های میدانی منتشره از خیابان فردوسی پس از اعلام نتیجه مذاکرات دیپلماسی برای احیای برجام بوده و هست. اما به نظر می‌رسد آنچه روز گذشته درخصوص ریزش قیمت دلار و تا زمان نگارش این گزارش (ساعت 16) در حال رخ دادن در این خیابان است، به واقعیت نزدیک‌تر است. بر‌اساس آنچه کانال‌های خبری منتشر کرده‌اند، مظنه دلار در ساعت 30: 16روز یکشنبه 21 هزار و 800 تومان اعلام شد که نسبت به ابتدای روز، حدود هزار تومان ارزان‌تر شد. وضعیت در سایر بازارها نیز ریزشی بود.
اقتصاد به خارج از مرزها بستگی دارد
بامداد دوشنبه برخی خبرگزاری‌های روسی و امریکایی از توافق ایران و امریکا خبر دادند و خبرگزاری بلومبرگ نیز گزارش داد که « درخصوص لغو تحریم اشخاص و نهادها توافق حاصل شده همچنین در ازای تعهدات هسته‌ای، تحریم‌های شرکت‌ها نیز برداشته خواهند شد.» چند ساعت پس از انتشار این گزارش و با بازگشایی بازارها، «افت قیمت» ویژگی مشترک تمام بازارها بود و علاوه بر فردوسی که خبرهایش زودتر از سایر بازارها مخابره می‌شد، کارشناسان بازار سرمایه، خودرو و مسکن نیز به تاثیر این خبرها بر قیمت در سایر بازارهای موازی نیز اذعان کردند؛ به باور آنها در بازارهای خودرو و مسکن و البته در میان مدت قیمت‌ها ریزشی خواهد بود. شاخص بورس نیز در واکنش به کاهش قیمت دلار در ساعات ابتدایی روز گذشته، 13 هزار و 627 واحد نزول کرد و به حدود یک میلیون و 180 هزار واحد رسید. با وجود انعکاس اخبار امیدوارکننده از وین و امید به احیای برجام در بازارها، بار دیگر برای کشور مشخص شد که تا چه اندازه همه چیز از قیمت در بازار تا معیشت افراد به تصمیماتی که در بیرون مرزهای کشور گرفته می‌شود، بستگی دارد.
فردوسی؛ فروشندگان دستپاچه
«فعالان بازارها تحت تاثیر اخبار وین و خبرگزاری‌های خارجی هستند و ممکن است نرخ ارز را کاهش بیشتری دهد.»؛ جمله مشترک تقریبا تمام فعالان بازار ارز و کارشناسان این حوزه است. کاهش نرخ ارز به موارد متعددی بستگی دارد که مهم‌ترینش « فروش نفت» است. تا پیش از خروج یک‌جانبه امریکا از برجام و لغو تمام معافیت‌های نفتی خریداران عمده، فروش نفت 60 میلیارد و 500 میلیون دلار اعلام شد که در سال 2019 به 19 میلیارد و 233 میلیون دلار رسید. هر چند وضعیت برای سال بعد نیز ادامه داشت. با وجود اینکه گزارش سازمان اطلاعات انرژی امریکا در 9 ماهه نخست سال 2020 نشان می‌دهد که درآمد صادرات نفت ایران حدود 11 میلیارد دلار بوده، عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی کل درآمد نفتی در سال‌های 98 و 99 را 20 میلیارد دلار اعلام کرده بود. مقایسه اعداد و ارقام درآمد فروش نفت ایران در دو سال اخیر با آنچه پیش از تحریم وجود داشت، نشان از کاهش 80درصدی طی دو سال دارد. هر چند اوضاع پس از انتخابات امریکا تغییر کرد و خبری از جهش‌های ناگهانی در بازار مانند آنچه در ماه‌های شهریور و مهر سال گذشته رخ داد، نبود و علاوه بر تولید، فروش نفت نیز افزایش یافته بود. بر‌اساس گزارش اوپک تولید نفت کشور در سال‌های 2019 و 2020 به ترتیب دو میلیون و 356 هزار بشکه و یک میلیون و 985 هزار بشکه گزارش شده است. هر چند در سال 2020 به دلیل شیوع گسترده کرونا و اعمال محدودیت‌ها و قرنطینه در شهرها، تولید اوپک نیز کاهش 3 میلیون و 692 هزار بشکه‌ای داشته، اما با بهبود شرایط و واکسیناسیون گسترده در کشورها، به زودی تولید نفت نیز افزایش می‌یابد. بر اساس آنچه اوپک منتشر کرده تولید نفت ایران در سه ماهه نخست سال جاری میلادی نسبت به سه ماهه پایانی سال 2020، افزایش حدود 200 هزار بشکه‌ای داشته است. از سوی دیگر خبرگزاری رویترز پایان هفته گذشته مدعی شد که با هر قدم مثبتی در مذاکرات، تولید نفت ایران نیز افزایش می‌یابد که در نتیجه آن فروش نفت هم بالا می‌رود. بنابراین کاهش نرخ دلار که در واقع پاسخی است به بهبود شرایط برای فروش نفت، منطقی است و به نظر نمی‌رسد با انتشار خبر رسیدن به توافق، افزایش و جهشی در نرخ ارز رخ دهد مگر با اقدامی سیاسی. هر چند میزان کاهش قیمت دلار نیز مشخص نیست، چراکه به باور کارشناسان نرخ ارز علاوه بر میزان نفت، به واقعیت‌های اقتصادی نیز وابسته است.
ریزش قیمتی در مسکن؟
معاون وزیر راه و شهرسازی می‌گوید: با احیای برجام در میان‌مدت قیمت‌ها در بازار مسکن ریزشی خواهند بود و این به معنای تخلیه شدن حباب قیمتی در این بازار است. البته او در پاسخ به اینکه این حباب چقدر است، گفت: «در متوسط‌گیری قیمت مسکن باید دو منطقه یک و سه را جدا کرد تا به متوسط قیمت واقعی مسکن برسیم. در این صورت است که افت قیمت در این بازار محسوس و ملموس‌تر خواهد شد.» در اسفند 99 و فروردین سال جاری متوسط قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در تهران به ترتیب 30 و 29 میلیون تومان اعلام شده بود؛ متوسط قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در این دو منطقه با متوسط قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در پایتخت تفاوت زیادی دارد و اگر فرمول ارایه شده توسط معاون وزیر برای حذف این دو منطقه برای به دست آوردن حباب قیمتی در پایتخت صحیح باشد، متوسط قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در تهران در فروردین به حدود 23 میلیون تومان می‌رسد؛ بیش از 6 میلیون کاهش، اما شاید بتوان ادعا کرد افت نرخ دلار بیشترین تاثیر را بر بازار سرمایه می‌گذارد. با توجه به اینکه از ابتدای سال جاری خبرهایی مبنی بر برداشتن گام‌هایی برای رسیدن به توافق در قالب احیای برجام در خبرگزاری‌ها منتشر می‌شد، حدود 150 هزار میلیارد تومان نقدینگی از بازار سرمایه خارج و به سایر بازارهای موازی و به خصوص بازار رمزارزها برده شدند. در این راستا محسن علیزاده، عضو ناظر شورای عالی بورس در این خصوص گفت: «هم حقیقی‌های بزرگ و هم حقوقی‌ها بیش از ۱۵۰ هزار میلیارد تومان را در مدت زمان کوتاهی از بازار خارج کردند.» این رقم برای از تعادل خارج کردن یک بازار کافی است. با وجود اینکه تمام بازارها انتظار کاهش قیمت دارند، خروج این میزان نقدینگی از بورس می‌تواند تا پیش از اعلام رسمی حصول توافق یکی از بازارها را تحت تاثیر قرار دهد. رسیدن به توافق و احیای برجام قطعا بر اقتصاد ایران تاثیرگذار است اما خروج نقدینگی از بازارها به سمت بازار دیگری ممکن است تورم دیگری را در کشور ایجاد کند، مگر اینکه سیاستمداران برای نقدینگی‌های خارج شده از بازارها برنامه‌ریزی کنند.
دیدگاه شما