یزد یکی از زیباترین شهرهای ایران است که به دلیل داشتن بادگیرهای کهن شهرت جهانی دارد. البته جاذبه های شهر یزد تنها محدود به بادگیرها نیست. به طور مثال قنات زارچ یزد یک محل شگفت‌انگیز و دیدنی است که در عمق 86 متری زمین حفر شده است. این قنات 3 شاخه اصلی با نام‌های نام‌های شیرین، شور و ابراهیم خویدکی دارد که متاسفانه به دلیل افت سطح آب‌های زیرزمینی تنها شاخه شور فعال است. با ما باشید تا با این قنات کهن بیشتر آشنا شویم.
قنات زارچ یزد
قنات زارچ یکی از کهن‌ترین سازه‌های ایرانی است که در حدود 1000 سال قدمت دارد! این قنات به عنوان طولانی‌ترین قنات جهان نیز شناخته می‌شود و طول آن 71 کیلومتر است. به یاد داشته باشد که احداث قنات از خلاقیت‌های بی‌نظیر مردمان کویر نشین سرزمین پهناور و زیبای‌مان است و تقریبا در دنیا نمونه‌های دیگری از آنها وجود ندارد. همانطور که گفتیم این قنات سه شاخه اصلی دارد و امروزه تنها یک شاخه آن یعنی شاخه شور فعال است.
شاخه شور در حدود 71 کیلومتر آبدهی دارد. میزان آبدهی این شاخه در بالا دست 60 لیتر در ثانیه و در مظهر قنات چیزی در حدود 28 لیتر در ثانیه است. برای دسترسی به این شاخه از قنات زارچ باید به پایاب مسجد جامع یزد مراجعه کنید. این پایاب 60 پله دارد و در طول مسیر قنات نورگیرهایی برای آنها طراحی شده تا در برخی جاها نوری برای روشنایی وجود داشته باشد. این سازه بی‌نظیر در سال 2016 میلادی تحت عنوان طولانی‌ترین قنات جهان در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسید.
وضعیت فعلی قنات زارچ
در حدود 50 سال قبل میزان آبدهی قنات در حدود 150 لیتر در ثانیه بود. اما متاسفانه و به دلیل حفر بی‌رویه چاه‌های مختلف در حریم آبی این قنات میزان آبدهی آن به طور چشمگیری کاهش یافته است. عوامل دیگری مانند ریزشی بودن سقف و دیواره‌های قنات، ساختمان‌سازی در حریم قنات، نشت فاضلاب‌های شهری و عوامل دیگر به این سازه شگفت‌انگیز آسیب زده است.
ورود فاضلاب به قنات علاوه بر اینکه موجب آلودگی آب آن می‌شود باعث ایجاد گازهای دی اکسید کربن نیز شده. همین امر کار لایروبی را برای مقنیان خطرناک و سخت کرده است. البته تا کنون برخی فعالیت مختلف انجام شده تا این آسیب‌ها به حداقل برسد. اما ما نیز به عنوان گردشگر و یا ساکن این مناطق وظیفه داریم که تا حد امکان از آلوده کردن و برداشت بی‌رویه آب حریم قنات دوری کنیم تا بتوانیم از تاریخ و تمدن کهن خود مراقبت کنیم.
گردش در قنات زارچ
برای گردش در این قنات کار دشواری نخواهید داشت؛ زیرا آنجا برای گردشگران آماده است. برای رفتن به قنات زارچ کافی است به خیابان سید گلسرخ و در محله کوشک نو مراجعه کنید.
- نورپردازی قنات با لامپ‌های 12 ولت انجام شده تا خطر برق‌گرفتگی برای گردشگران وجود نداشته باشد.
- برای پیمایش این قنات در حدود 400 متر مسیر پیاده‌روی با 120 پله وجود دارد. البته بالا و پایین رفتن از این پله‌ها کار سختی نیست؛ زیرا شیب آنها ملایم و در حدود 12 سانتی‌متر است.
- برای ورود به قنات زارچ لازم است که مبلغی بیش از 80 هزار تومان را پرداخت کنید. برای ورود به قنات شما بیمه شده و چکمه‌های ضد آب در اختیارتان قرار خواهد گرفت.
جاذبه های شهر یزد
همانطور که مطالعه کردید قنات زارچ یکی از مهم‌ترین جاذبه های شهر یزد است. اما علاوه بر این نقطه مناطق دیگری نیز وجود دارند که در ادامه به تعدادی از آنها شاره خواهیم کرد. برای رفتن به یز و تماشای مکان‌های تاریخی و فرهنگی این شهر راه‌ها مختلفی از جمله سفر با ماشین شخصی یا قطار و اتوبوس و... وجود دارد. اما یکی از راه‌هایی برای سفر دسته جمعی گزینه بسیار خوبی است، اجاره ون برای سفر به یزد است. ون فضای بزرگی دارد و می‌تواند راحتی شما در حمل و نقل را تضمین کند.
دخمه زرتشتیان
دخمه زرتشتیان یا برج خاموشان محلی است در عهد باستان برای دفن مردگان استفاده می‌شد. البته این دخمه‌ها در شهرهای دیگری اعم از سیرجان، اصفهان، تفت، اشکذر، اردکان، کرمان، تهران و... وجود دارند. اما دخمه‌های شهر یزد به دلیل قرارگیری در پایتخت فرهنگی زرتشیان ارزش بیشتری به لحاظ تاریخی و فرهنگی دارند و توریستان بیشتری را جذب خود می‌کنند.
آب‌انبار شش بادگیر یزد
به دلیل قرارگیری یزد در ناحیه گرم و خشک مردمان باستانی این منطقه سازه‌هایی از جمله بادگیر و آب‌انبار را طراحی کرده‌اند تا مشکلی برای تامین جریان هوای خنک و آب نداشته باشند. ساخت آب‌انبار شش بادگیر یزد به دوره قاجار بازمی‌گردد و در سال 57 شمسی در فهرست آثار ملی ثبت شد. بادگیرهای مرتفع و 8 وجهی زیبا در کنار گنبد بزرگ تخم‌مرغی شکل جلوه بسیار زیبایی به این بنا داده است.
این آب‌گیر تا چند دهه قبل مقدار قابل توجهی آب داشت. اما امروزه آبی از آن برداشت نمی‌شود و تنها به عنوان جاذبه‌ای فرهنگی به حساب می‌آید. البته امروزه از فضای بین در ورودی تا بادگیرها برای برپایی خیمه‌های حسینیه نیز استفاده می‌شود.
مسجد جامع یزد
مسجد جامع یزد یکی از باشکوه‌ترین و زیباترین آثار تاریخی و فرهنگی یزد است که قدمتی در حدود 900 سال دارد. شهر یزد در اطراف این مسجد توسعه یافته است. به همین دلیل مسجد جامع در مرکز شهر زیبای یزد واقع شده است. زیربنای کلی این سازه ۹۸۰۰ متر مربع است که 500 متر مربع آن در کمال زیبایی و هنر با کاشی‌ها و کتیبه‌های مختلف تزیین شده است. طول مسجد جامع یزد چیزی در حدود 104 متر و عرض آن 99 متر است. این بنا 7 وروردی مجزا دارد که چندین کوچه مختلف وصل می‌شود.
جمع بندی
قنات زارچ یزد یکی از چندین جاذبه گردشگری و فرهنگی شهر یزد است که سالانه نظر توریستان زیادی را به خود جلب می‌کند. این قنات در جهان نمونه‌ای ندارد و در حال خاضر تنها یک شاخه از سه شاخه آن فعال است. برای رفتن به این محل کار دشواری نخواهید داشت. پس از گذشتن از چند روستا به شهر می‌رسید و پس از آن به طرف زارچ ادامه مسیر خواهید داد. اگر قصد رفتن دسته جمعی به این محل را دارید می‌توانید با اجاره ون این گردش را برای خود سهل‌تر کنید.
